جزا (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَزاء (به فتح جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای مکافات، مقابله (پاداش ـ کیفر) که حضرت علی (علیه‌السلام) پس از فتح بصره در سخنان خود خطاب به مردم بصره و عدل الهی و ... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَزاء (به فتح جیم) به معنای مکافات، مقابله (پاداش ـ کیفر) آمده است. چنان‌که در قاموس آمده است: اگر ما بعد این کلمه «باء ـ علی» آید، به معنای مکافات و مجازات می‌باشد و هرگاه «عن» باشد، به معنی قضا و اداء است. چنان‌که گفته می‌شود: «جزی عنه: قضی». اگر این واژه بدون حروف یاد شده باشد، به معنی کفایت می‌باشد؛ چنان‌که گفته می‌شود: «جزی الشّی‌ء: کفی.» ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) بعد از فتح بصره ضمن ایراد سخنانی برای مردم، فرموده‌اند: «و جزاکم الله من اهل مصر عن اهل بیت نبیّکم احسن ما یجزی العاملین بطاعته.» امام (علیه‌السلام) همچنین نسبت به عدل خدا فرموده است: «اذا رَجَفَتِ الراجفة ... فلم یجز فی عدله و قسطه یومئذ خرق بصر فی الهواء و لا همس قدم فی الارض الّا بحقّه؛ چون قیامت آید، جزا داده نمی‌شود در عدل خدا، باز شدن چشمی در هوا (نگاه به بالا) و نه صدای آهسته قومی در زمین مگر از روی حق.» آن حضرت (علیه‌السلام) در بیانی خطاب به برادرش عقیل ضمن شکایت از قریش می‌نویسد: «فانّهم قد اجمعوا علی حربی کاجماعهم علی حرب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) قبلی فجزت قریشا عنّی الجوازی فقد قطعوا رحمی.» واژه «جوازی» به معنای جزاء دهندگان، است. ۳ - پانویس
۴ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جزم»، ص۲۱۶. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|